تبادل
لینک هوشمند
واژه دگرگونی ،از کلمه لاتین Metamorphic به معنای تغییر شکل گرفته شده است،سنگهای دگرگونی ، سنگهایی
هستند که از تغییر شکل سنگهای قبلی به علت تغییر شرایط فیزیکی ( فشار ـ دما ) یا شیمیایی ان هم در حالت
جامدبه‌وجود می‌آیند.پدیده دگرگونی به محو و ناپدیدشدن یک یامجموعه‌ای ازکانیهای متبلور سنگ گفته میشود.
این تغییرات ممکن است بر روی سنگهای رسوبی یا درسنگهای اذرین و یا حتی درسنگهای دگرگونی حادث شود.
اقسام دگرگونی :
1-اصابتی,ضربه
2-مجاورتی یا حرارتی
3-دینامیکی یا کاتاکلاستی
4-ناحیه ای یا دیناموترمال متامورفیسم
5-انباشتی یا تدفینی یا استاتیک
6-زیر کف اقیانوسها
1:این نوع دگرگونی را باید نوعی دگرگونی دینامیکی
محسوب کرد که به صورت ساختماهای دایره ای شکل
یافت می شوند این اشکال در نتیجه برخورد سنگهای
اسمانی یا همان متئوریت ها یا در نتیجه انفجارات هسته ای
زیر زمینی به وجود می ایند .انرژی جنبشی ناشی از برخورد متئوریت ها مستقیما به امواج ضربه ای تبدیل میشود
که در محل برخورد اثر ان شدید و با دور شدن از شدت ان سریعا کاسته می شود این امواج در فاصله ای هزارم ثانیه
فشار بسیار زیاد و گرمای شدید تولید می کنند که موجب خرد شدن سنگها به شکل مخروط می شود اگر حجم و
وزن و سرعت سنگ اسمانی زیاد باشدموجب ذوب یا تبخیر سنگ می گردد.
2:دامنهء محدودی دارد و به تشکیل سنگهای دگرگونی در پیرامون تودههای نفوذی منجر میشود.دما در این نوع
دگرگونی نقش اساسی دارد ولی ترکیب شیمیایی تودهء نفوذی و سنگهای در برگیرنده و نوع سیالاتی که از ماگما
متصاعد می شوند را هم باید مد نظر گرفت.به همین دلیل منطقه دگرگون شده که به ان هاله دگرگونی هم می
گویند از نظر بافت و ترکیب کانی شناسی حالت منطقه ای دارد و در هر منطقه کانی های خاص ان منطقه دیده می
شود در این نوع از دگرگونی غالبا هورنفلس به وجود می اید که به علت نبود تنش کانیها بدون نظم و ترتیب اند.
ضخامت هاله های دگرگونی بستگی دارد به:وضع هندسی و حجم و نوع تودهء مذاب وعمق استقرار ان و نیز در
سنگهای میزبان به وضع لایه بندی ,سیالات یا اب موجود در ان و تراوایی سنگ بستگی دارد و همچنین عامل زمان
را نیز بایددر نظر گرفت.
3:دگرگونی دینامیکی را در ارتباط با سطوح گسلی بزرگ یا روراندگیهای مهم و به صورت نوارهای باریک و دراز
مشاهده می کنیم که همزمان با حرکات مهم سطوح گسلی ایجاد می شوند.
در سطوح فوقانی پوسته زمین ,سنگها شکننده اند بنابراین وقتی تحت تاثیر حرکات مکانیکی شدید قرار می گیرند
خرد می شوند که حتی در مقیاس نمونه دستی یا کوچکتر از ان هم می توان انها را تشخیص داد ولی در سطوح
عمیقتر که دما زیادتر است ممکن است حرکت با تبلور دوباره همراه باشد و در حالت استثنایی حتی ممکن است
پدیده ذوب نیز اتفاق بی افتد(ذوب مالشی یا استحکاکی)
4:دگرگونی ناحیه ای گسترش زیادی دارد و خاص نوارهای کوهزایی است.در مناطقی که دو صفحهءلیتوسفر
به هم می رسند یعنی در تمام نوارهای بزرگ کوهزایی جهان, می توان حجمهای عظیمی از ان را مشاهده کرد.
این دگرگونی کمابیش با ماگماتیسم همراه است و در ان توده های نفوذی گرانیت دیوریت نیز یافت می شود.
عامل اصلی ایجاد این نوع دگرگونی فشار های جهت دار است که مسلما دما نیز در ان نقش دارد.فشارهای جهت
دار موجب جهت یافتگی کانیها می شوند.
در این نوع دگرگونی می توان سنگهای دگرگون نشده ,حالات حدواسط تا انواع شدیدا دگرگون شده را مشاهده کرد
که به ترتیب از خارج به داخل (منطقه برخورد)بر شدت دگرگونی افزوده می شود.
5:هنگامی که سری ضخیمی از رسوبات یا سنگهای اتشفشانی روی هم انباشته شود دما و فشار افزایش
می یابد و دگرگونی انباشتی به وجود می اید در بعضی شرایط می توان ان را دنباله دیاژنز دانست که ارتباطی با
کوهزایی و توده های اذرین ندارد.در این نوع دگرگونی در اثر افزایش فشار همه جانبه , ناشی از سنگینی لایه های
بالای, تراکم سنگ ها در زیر انها زیادتر شده و کانیهای جدیدی به وجود می ایند که به موازات لایه بندی اولیه متبلور
می شوند پس ساخت اولیه سنگ غالبا محفوظ می ماند اما ترکیب کانی شناسی سنگ تغییر می کند.
6:این نوع دگرگونی در مجاورت ریفتهای داخل اقیانوسی یعنی جایی که گدازهء بازالتی به کف اقیانوس می
رسد دیده می شوند. وسعت و پراکنندگی ان نیز به دلیل گسترش شکافهای عظیم اقیانوسی زیاد است. در این
دگرگونی اب دریا با دمای 2 رجه سانتی گراد وpHنزدیک به 8 به درون شکستگیها نفوذ می کند پس از گرم شدن به
جوش می اید و دمای ان تا 400 درجه می رسد و با انحلال گازه های اتشفشانی از جمله SO2تدریجا خاصیت
اسیدی پیدا می کند و در این حالت قادر است تغییراتی را در سنگهای مسیر به وجود بیاورد و کانیها را دگرسان کند
در این حال عناصری از ان را در خود حل می کند به همین دلیل بعضی از سنگ شناسان با فرض انکه کانی سازی در
طول مناطق شکستگی انجام می شود ان را نوعی دگرسانی هیدروترمال و بعضی ان را نوعی متاسوماتیسم
می
نظرات شما عزیزان:
خیلی توضیحات به درک مفاهیم فصل 8 کتاب زمین شناسی سال 3 دبیرستان کمک میکنه
